معماری معماری هخامنشیان کاخ بزرگ شوش تخت جمشید پیکرتراشی

 

 

مقدمه

مقارن سال 560ق.م. دو دولت نیرومند آریایی ماد و پارس با هم متحد شدند و بدین ترتیب، امپراطوری ایران تشکیل شد. این وقتی بود که کورش کبیر، نخستین شاه هخامنش، پدربزرگش را که بر مادها پادشاهی داشت، از تخت به زیر افکند. «نبودکد نصر» یا شا شاهان به روایت کتاب دانیال نبی می‌گوید: «من دیواری محکم برافراشتم که گرداگرد بابل کشیده شود ... تا دشمنی که قصد حمله به ماد را داشته باشد، نتواند تهدیدمان کند ... [و] شهر بابل را به یک دژ مستحکم تبدیل کردم». لیکن پس از حکاکی این دست‌خط بر روی دیوار مزبور، شهر به تصرف کورش پادشاه ایران درآمد و عمر سلسله «نبوکد نصر» به پایان رسید. انگیزه گسترش قلمرو امپراطوری ایران، ایرانیان را به نقاطی بس دورتر از بابل کشانید. مصر در سال 525ق.م. در برابر ایرانیان تسلیم شد. در سال 480ق.م.، امپراطوری ایران از رود سند و تا رود دانوب گسترده بود و فقط مقاومت پیروزمندانه یونانیان در سده پنجم پیش از میلاد توانست مانع الحاق اروپای جنوبی به این امپراطوری شود.

به دست این مردان خارق‌العاده، یعنی کورش و داریوش اول، سراسر آسیا تسخیر شد و ایران به عنوان نخستین امپراطوری بزرگ جهان بدل گشت و 230 سال دوام یافت. از نیل تا جیحون و از دریای اژه تا رود گنگ، عصر نوینی آغاز شده و ثبات بی‌سابقه‌ای بوجود آمده بود. حکومت مقتدر بر پا شد و شبکه ارتباطی کارآمدی، تجارت را تشویق می‌کرد و ثروت هنگفتی پدید آورده بود.

امپراطوری بزرگ هخامنشیان در 2565 سال پیش، یعنی سال 560ق.م. به دست کورش کبیر تاسیس گردید. کورش تاجگذاری کرد و این سلسله با عظمت حدود 230 سال دوام یافت.

 

موقعیت جغرافیایی ایران
(در زمان هخامنشیان):

 

به دریای سرخ، سیاه، عمان، مدیترانه، دریاچه خزر و خلیج فارس متصل بود.

60-50 سال پس از تاسیس، حکومت هخامنش توانستند این پهنای بزرگ را بدست آورند. از مشرق به سرزمین‌های چین، هندوستان، پاکستان و افغانستان، از غرب تمام عراق، سوریه، لبنان، اردن، فلسطین، ترکیه، سرزمین مقدونیه و نصف یونان فعلی (آتن)، دشت شام، صحرای سینا، سرزمین مصر، لیبی، ترکمنستان و ارمنستان که در دوران حکومتشان تحت سلطه خودشان دربیاورند. ایران بزرگترین پادشاهی دنیای قدیم را در کل قاره‌های آسیا، اروپا، امریکا، افریقا و استرالیا تا به حال داشته است و خیلی هم قوی بوده که اسکندر مقدونی این سلسله را از بین برد که مساحت این کشور باشکوه (ایران) از کل قاره اروپا نیز بزرگتر بود (ایران به معنی سرزمین قوم آریا، سرزمین آریایی‌ها که ترکیه‌ای‌ها عثمانی بودند و لیبی و مصر و اینها هم ایرانی حساب نمی‌شدند، بلکه فقط تحت سلطه ایران بودند).

 

کورش به عنوان نخستین نمایش قدرت،‌ به ساختن مجموعه بسیار بزرگی شامل کاخ‌ها، معابد و ساختمان‌های عمومی پاسارگاد در جایی نزدیک شیراز پرداخت و در کتیبه‌ای نصب شده بر ستونی بلند خود را شاه هخامنشی خواند و این نخستین کانون امپراطوری، معرف سبک معماری هخامنشی است و منشاء آن را به خوبی آشکار می‌سازد که البته امروزه از آن مجموعه به جز مقبره خود کورش بقایای زیادی باقی نمانده است که بنای مقبره کورش رو به نام پاسارگاد می‌شناسیم، ولی این مقبره جزئی از آن مجموعه بوده است که یک مقبره شش پله و تماماً از جنس سنگ و با سقفی شیبدار می‌باشد و در سال 529ق.م. ساخته شد و مقبره خودش و زنش درون آن می‌باشد.

اندازه و ابعاد این مقبره وقتی مشخص می‌شود که در کنار اولین پله آن قرار بگیریم که حتی از قد خود ما نیز بلندتر است، مثلاً یک انسان بلند قد می‌تواند سطح پله بعدی را ببیند. ارتفاع پله اول 180-170 سانتیمتر می‌باشد. عرض مقبره کورش 5/13 متر است که مقبره کورش و زنش به روایتی در سقف این بنا است. با توجه به شش پله مقبره که رو به بالا از ارتفاعشان کاسته می‌شود، پیداست که حتی برای نخستین پادشاه هخامنشی نیز کوه و شکل نمادین آن به اندازه بین‌النهرین اهمیت داشته است. ابعاد مقبره در مقایسه با بناهای بعدی هخامنشی متناسب‌تر است، ولی مقیاس واقعی آن را زمانی می‌توان دریافت که درنظر بگیریم پایین‌ترین پله یا پی آن بلندتر از قامت آدمی است.

این بنا را پیش از مرگ کورش، در سال 529ق.م. ساخته بودند و هرچند او در جنگی در دوردست‌های شمال خاوری کشته شد، جسدش را برای دفن کردن به این مکان آوردند. علاوه بر این بناهای باقیمانده پاسارگاد، اینک ویران است و مشکل می‌توان دریافت که شکل آنها چگونه بوده است.

 

 

فایل پاورپوینت 33 اسلاید